سلسله گزارش های تبیین تدابیر الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت
لزوم اصلاح الگوی مصرف آب و انرژی
به گزارش حیوان خانگی بگیر، مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت نوشت: اصلاح الگو یا بهینه سازی مصرف آب و انرژی در پیشرفت اقتصادی، اجتماعی و حفظ محیط زیست کشور از اهمیت خاصی برخوردارست. علاوه برآن تامین هوای پاک جهت زندگی سالم مردم در شهرها و محیط های زندگی غیرشهری و مراکز صنعتی، با مدیریت و کاهش مصرف سوخت های فسیلی، کاهش شدت انرژی و بهره برداری بیش از انرژی های پاک و تجدیدپذیر ارتباط مستقیم دارد.
به گزارش حیوان خانگی بگیر به نقل از دفتر ارتباطات مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، حفظ محیط زیست همچون هوا، تنوع زیستی، ذخایر ژنتیک گیاهی و جانوری، تالاب ها، دریاچه ها، دریاها... و مدیریت پایدار منابع طبیعی تجدیدپذیر ازجمله خاک، آب، مراتع و جنگلها باتوجه به قابلیت و توان بوم شناختی مناطق مختلف از الزامات توسعه پایدار اقتصادی و اجتماعی در هرکشوری به حساب می آید. به سبب این اهمیت است که کشورهای جهان همچون ایران با عضویت در کنوانسیون ها، قراردادها و معاهدات بین المللی متعهد به اجرای برنامه های مصوب جهانی هستند.
از آنجائیکه حفظ محیط زیست و مدیریت پایدار منابع طبیعی تجدیدپذیر، بدون همکاری و مشارکت نظام مند مردم و هماهنگی بین سازمان های ذی ربط، مقدور نیست. طبق اصل پنجاهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران که تاکید دارد: "حفاظت محیط زیست که نسل های بعد باید در آن حیات اجتماعی روبه رشدی داشته باشند، وظیفه عمومی تلقی می شود، بدین جهت کارهای اقتصادی و غیره که با آلودگی محیط زیست یا تخریب غیرقابل جبران آن ملازمه پیدا کند، ممنوع است".
طبق سیاست های کلی منابع طبیعی مصوب 1379 نیز لازم است عزم ملی برای احیاء منابع طبیعی و صیانت از منابع خاک و آب کشور ایجاد شود و اقدامات لازم برای ارتقاء فرهنگ عمومی و جلب مشارکت مردم دراین زمینه به عمل آید.
باتوجه به اهمیت این مساله است که در بخش تدابیر پیش نویس سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت به این مهم توجه شده و «بهینه سازی مصرف آب و انرژی، حفظ هوای پاک، حفاظت و بهره برداری پایدار از محیط زیست و منابع حیاتی همچون خاک، آب، جنگل، مراتع و تنوع زیستی و انجام کارهای زیربنایی، اقتصادی و اجتماعی به فراخور ظرفیت های بوم شناختی با رعایت حقوق و اخلاق زیست محیطی بر پایه آموزه های اسلامی» را در سند الگو پیش بینی کرده است.
در این تدبیر، بهینه سازی مصرف آب، به مفهوم اصلاح سرانه میزان مصرف آب آشامیدنی بهداشتی و سایر مصارف در بخش های شهری، صنعتی، تفریحی و خدماتی، پیش بینی شده و باتوجه به خاصیت ها و محدودیت های اقلیمی و حفظ منابع، آب ملی را تجدیدپذیر می داند و منظور از بهینه سازی مصرف انرژی را اصلاح میزان سرانه و چگونگی مصرف انرژِی در بخش های مختلف مصرف (از قبیل خانگی، خدماتی، صنعتی، کشاورزی و...) با تکیه بر افزایش راندمان و کاهش شاخص شدت انرژی دانسته است.
در این تدبیر، منظور از محیط زیست طبیعی و منابع طبیعی تجدیدپذیر نظیر آب، خاک، جنگل، مرتع، تالاب و دریاچه و سایر منابع زیستی است که می توانند به عنوان ذخایر اقتصادی مورد استفاده قرار گیرند.
هدف از محیط زیست انسانی محیط زیست در شهرها، روستاها و سایر مناطق است که در اثر فعالیت و زندگی انسان، گرفتار تغییر و تحول می شود و تحت تأثیر آلودگی های مختلف (نظیر مصرف سوخت های فسیلی و تولید پسماند، ضایعات و زباله های شهری، بیمارستانی، صنعتی و...) قرار دارند.
منظور از تنوع زیستی کلیه گونه های گیاهی و جانوری متنوع در کره زمین و یا در یک زیستگاه طبیعی در یک کشور است که برای ادامه حیات انسان و سایر جانداران بسیار مهم و مورد نیاز است.
هدف از کارهای زیربنایی کارهایی است که بناهای اساسی، پایه ای و زیرساختی را جهت تسهیل و یا تکمیل سایر فعالیت ها همچون کارهای اقتصادی و اجتماعی در یک کشور، شهر یا منطقه فراهم می آورد.
منظور از ظرفیت بوم شناختی ظرفیت و یا توان بوم شناختی یک منطقه شامل انواع گونه های گیاهی، جانوری و منابع زیستی که وجود آنها برای ادامه حیات انسان و موجودات زنده در بلندمدت لازم است.
هدف از حقوق و اخلاق زیستی مجموعه قواعد در رابطه با حفظ محیط زیست و روابط انسان و محیط زندگی و همین طور اصول اخلاقی حاکم بر تعاملات انسان با محیط زیست می باشد.
در بررسی تدبیر فوق با دیگر بخش های الگو، در پیش نویس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در بخش افق الگو آمده است: افق الگو که چشم انداز 50 ساله کشور را ترسیم می کند - در سطحی کلی تر- به این مسئله پرداخته است.
در افق الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت به گزاره "سلامتِ محیط زیست و پایداری منابع طبیعی، آب، انرژی، امنیت غذایی و نظام سکونت گاهی و توزیع جمعیت برمبنای آمایش سرزمینی، با حداقل نابرابری فضایی در کشور فراهم می گردد" اشاره شده است که این تدبیر برای تحقق "پایداری منابع طبیعی، آب و انرژی"که در افق الگو آمده، بسیار مهم و از اهمیت خاصی برخوردارست.
همین طور این تدبیر، با مبانی نظری جهان شناختی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت که بیان می کند: «خداوند جهان مادی را در خدمت انسان قرار داده، تا امانت دار و آبادگر آن باشد. اگر انسان آگاهانه و عادلانه در راه تحقق اهداف الهی گام بردارد، نیازهای مادی اش برآورده خواهد شد.» ارتباط دارد. بعلاوه این تدبیر با مبانی عملی الگو، یعنی اصل "بهره برداری امانت دارانه و بهینه از منابع زیستی و طبیعی با تامین عدالت بین نسلی و تاب آوری و رعایت آستانه های زیستی" ارتباط تنگاتنگ دارد.
از این گذشته، هر جامعه، متناسب با اوضاع، فرهنگ و خاصیت های بافتی و محتوایی خود، با انواعی از مشکلات و مسائل روبه رو است که آثار نامطلوبی بر پروسه پیشرفت آن دارد. شناخت این عوامل می تواند مسیر حرکت جامعه را به سمت ترقی و تکامل هموار سازد. بنابراین، شناخت و حل این مسائل نقش مهمی در تحقق الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت دارد.
باتوجه به موقعیت اقلیمی خشک ایران که حدود 90% از کشور را مناطق خشک تشکیل میدهد و عرصه های وسیعی از آن، نواحی مختلف کویری و بیابانی است. و بنا به یک تعریف کلی، در مناطق خشک، تبخیر و تعرق، بیش از نزولات جوی است. به بیان دیگر در این محیط ها، بیلان آب، منفی است چونکه بواسطه درجه حرارت بالا و خشکی هوا، تبخیر و تعرق از سطح خاک و گیاه، از بارندگی فزونی می گیرد.
به سبب کمی بارندگی، پوشش گیاهی در این مناطق، فقیر و پراکنده است و حیات وحش و گیاهان، بستگی به نزدیکی وجود منابع کوچک و بزرگ آب دارند. بارندگی ها در این مناطق، بسیار نامنظم و گاهی با شدت زیاد است که عمدتاً به سبب نبود پوشش گیاهی کافی و اقدامات مدیریتی، موجب وقوع سیلاب های مخربی می گردد.
منابع آلوده کننده خاک و آب وهوا و عوامل تشدیدکننده پروسه آلودگی ها و شرایطی که انتقال این آلودگی ها را - در مراحل مختلف تولید تا مصرف- تسهیل می کند، سبب شده که فاکتورهای سلامت غذا و شرایط زیست محیطی و محقق نشدن آن، آثار جبران ناپذیری را بر سلامت نسل حاضر و نسل های بعدی بر جای خواهد گذاشت.
همین طور مشکلاتی که در روش های اداری و اجرائی و در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و حقوقی در زمینه آب، محیط زیست و منابع طبیعی در سطوح مختلف مطرح است، ناشی از عدم حاکمیت قانون، فقدان مشارکت ذی نفعان، عدم کارایی ساختارهای موجود، پراکندگی مسؤولیت ها و ناکافی بودنِ اقداماتی است که بتواند امکان مدیریت صحیح منابع و مصارف کشور را فراهم نماید.
علاوه بر آن، هماهنگی و درک لازم در برنامه ها و سیاست ها و وظایف سازمان های اجرائی و همین طور قوای سه گانه نسبت به موضوع، وجود ندارد.
همچنین، فاصله بسیاری بین امکانات مربوط به حمل و نقل و ارتباطات در مناطق شهری با مناطق روستایی وجود دارد و در صورتیکه شبکه حمل و نقل و ارتباطات، فعالیت خدماتی- اقتصادی چشم گیری بشمار می رود.
امکاناتی که در این رابطه به خدمت گرفته می شوند نیز، اغلب با اقتصاد شهری، گره خورده است و این مساله خود به عنوان دلیلی برای نقص امکانات رفاهی، بهداشتی، آموزشی، فنی و فرهنگی در روستاها و جذب جمعیت روستایی به مناطق شهری است.
به جز موارد معدودی، جای وجود شبکه منظمی برای خدمات ارتباطی و حمل و نقل کالاها و تولیدات روستایی به نحوی که مناطق مختلف تولید و توزیع و مصرف را بصورت سازمانی واحد و مقتدر به یکدیگر وصل نماید، خالی است و همین مشکل به نحو دیگری جابه جایی ها و سفرها از روستا به شهر و بالعکس را با هزینه ها و سختی های بیشتر مواجه می سازد.
برمبنای مطالب فوق بنظر می رسد که برخی الزامات تحقق این تدبیر، به شرح زیر باشد:
هماهنگی و انسجام بین دستگاه های مختلف در رابطه با اصلاح الگوی مصرف آب و انرژِی، تامین هوای پاک و همین طور حفظ محیط زیست انسانی و مدیریت پایدار منابع طبیعی، با تامین بودجه و نیروی انسانی و فناوری های مورد نیازمحیط زیست که همچون وظایف مهم دولت و مجلس بشمار می رود.
متأسفانه هم اکنون تعدد و پراکندگی مسئولیت در دستگاه های اجرائی درحوزه محیط زیست انسانی و طبیعی و ایجاد رقابت های ناسالم بین بخشی، کم رنگ بودن نقش و مسئولیت نظام مند دانشگاه ها و مؤسسات پژوهشی در تدوین و اجرای برنامه های محیط زیست، دخالت بی رویه و غیرقانونی افرادیا نهادهای قدرتمند در محیط زیست، و نبود مدیریت صحیح و پایدار محیط زیست انسانی و منابع طبیعی کشور، بهینه سازی مصرف آب و انرژی را با مشکلات بسیار زیادی مواجه کرده است.
امروزه در خیلی از کشورهای موفق جهان، با هماهنگی بین دستگاه های مختلف و تدوین و اجرای برنامه های جامع و مشترک، توانسته اند با ایجاد زیرساخت های لازم در زمینه تامین هوای پاک، در شهرها و مناطق صنعتی و حفظ محیط زیست انسانی و مدیریت پایدار منابع طبیعی موفقیت های زیادی کسب کنند که از تجارب آنان می توان در ایران بهره مند شد.
دستاورد این تدبیر، مدیریت و اصلاح الگوی مصرف آب و انرژی، تامین هوای پاک جهت زندگی سالم و فعال مردم در شهرها و مناطق دیگر، حفاظت محیط زیست انسانی و مدیریت پایدار منابع طبیعی تجدیدپذیر برای ادامه حیات انسان روی کره زمین، که تحقق آن ضروری و اجتناب ناپذیر است. امروز خیلی از کشورهای پیشرفته جهان خودرا دراین زمینه متعهد دانسته و این مساله را در تدوین و اجرای برنامه های توسعه اقتصادی و اجتماعی خود مورد توجه جدی قرار داده اند.
این تدبیر کلیه دستگاه های اجرائی کشور را موظف می کند، تا با هماهنگی و انسجام لازم برای اجرای برنامه های ملی و منطقه ای، با مشارکت نظام مند مردم، در رابطه با اصلاح یا بهینه سازی مصرف آب و انرژی، تامین هوای پاک، حفظ محیط زیست انسانی و مدیریت پایدار منابع طبیعی (خاک، آب، هوا، جنگلها، مراتع، تالاب ها، دریاچه ها، تنوع زیستی و ذخایر ژنتیک گیاهی و جانوری و...) همت گمارند و اجازه ندهند حیات و سرنوشت نسل های آینده تحت تأثیر برنامه های زودبازده و کوتاه مدت توسعه اقتصادی و اجتماعی در معرض تهدید قرار گیرد.
اجرای این تدبیر برای تحقق "اصل پنجاهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران" و سیاست های کلی ابلاغی در رابطه با "منابع طبیعی"، "محیط زیست"، "منابع آب"، "اصلاح الگوی مصرف" و "آمایش سرزمین" بسیار مهم و لازم است.
منبع: getpet.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب